ΚΕΝΤΡΟ ΓΚΟΥΡΤΖΙΕΦ

Η κίνηση προς τη μεταμόρφωση -στην πραγματική μεταμόρφωση- είναι κάτι τόσο ιδιαίτερο, ένα μονοπάτι τόσο στενό, ώστε όσο περισσότερο το βλέπω, τόσο αντιλαμβάνομαι ότι δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο σύμφωνα με καθολικούς νόμους και αρχές, τις ίδιες αρχές που λειτουργούν τόσο σε πολύ μεγάλη κλίμακα, όσο και σε πολύ μικρή κλίμακα, πολύ πιο μεγάλη και ταυτόχρονα πολύ πιο μικρή από αυτή του ανθρώπου. Αλλά αυτή η κίνηση δεν είναι τίποτε, αν δεν αποτελεί, με συγκεκριμένο τρόπο, μια φυσική διαδικασία. Δεν μπορούμε να τη σχεδιάσουμε, ούτε μπορούμε να την επινοήσουμε. Είναι κάτι που δεν έχει ενδιαφέρον, αν δεν συντονιστεί με το ανώτερο και το κατώτερο. Αντλεί την ορμή της, τη δύναμή της, από μια πολύ ανώτερη ευφυΐα, πολύ πιο πέρα από αυτή που μπορεί να προσδοκούμε ότι θα προσεγγίσουμε εμείς οι ίδιοι.

Για τους περισσότερους από εμάς, τον περισσότερο καιρό, το μονοπάτι που ακολουθούμε δεν είναι ξεκάθαρο. Η μοναδική χρήσιμη προσπάθεια που θα μπορούσα να κάνω, αν είχα λίγη επιπλέον ενέργεια, είναι να μην λησμονώ ότι το μονοπάτι μου δεν είναι ξεκάθαρο, και να μην απομακρύνομαι από αυτό το γεγονός, ότι το μονοπάτι μου δεν είναι ξεκάθαρο. Σε αυτό το σημείο αρχίζει η εργασία του Γκουρτζίεφ και πάντοτε από εδώ θα ξαναρχίζει. Είναι αυτό που ονομάζω ξεκίνημα από το μηδέν. Δεν γνωρίζω τον εαυτό μου, το μονοπάτι μου δεν είναι ξεκάθαρο, δεν απομακρύνομαι λοιπόν από αυτό το σημείο. Παραμένω και περιμένω σε αυτό το σημείο, και, σιγά-σιγά, εμφανίζεται μια διάκριση. Είναι σε επαφή με μια φυσική κίνηση προς τον εαυτό μου, και τότε όλοι οι περισπασμοί και όλες οι διαστρεβλώσεις με ενοχλούν λιγότερο ή και εξαφανίζονται.

Νομίζω πως αυτός είναι ο μοναδικός δρόμος και δεν είναι πολύ γνωστός. Παραμένω εκεί, διαθέτω πολύ λίγη ελευθερία, που μπορώ να ονομάσω «Εγώ», επιπλέον ενέργεια! Όσο καταλαβαίνω τον εαυτό μου, δεν είμαι από τη μια πλευρά ένα συνειδητό ον, και από την άλλη είμαι πολλές διαφορετικές απόψεις, που πρέπει να μεταμορφωθούν σε συνειδητότητα. Είμαι πολλά διαφορετικά «εγώ», πολλά διαφορετικά κίνητρα, και κανένα από αυτά, ακόμη κι αν κάποιο στηρίζεται στις αληθινές ιδέες, δεν διαρκεί περισσότερο από τα άλλα. Έτσι, προκειμένου να εμφανισθεί η διάκριση ανάμεσα σε αυτό που είναι αληθινότερο, ανώτερο, διαρκέστερο, και σε αυτό που είναι εσφαλμένο, κατώτερο και παροδικό, θα πρέπει να εξακολουθήσω να στέκομαι μπροστά στο γεγονός πως είμαι ένα τίποτε, με πολλές διαφορετικές πλευρές, και ότι βρίσκομαι πάντοτε στον πειρασμό να απομακρυνθώ από τον στόχο μου.

John Pentland, Η έρευνα αρχίζει Τώρα. Γκουρτζίεφ, Κείμενα για τον άνθρωπο και τη διδασκαλία του που συγκέντρωσε ο Μπρούνο ντε Παναφιέ, Εκδόσεις Ζήτρος

Τι είναι ο «άνθρωπος»;

Ο άνθρωπος διαφέρει από το ζώο έχοντας τη δυνατότητα να ενεργήσει συνειδητά, τη δυνατότητα να πράξει. Δεν μπορούμε να το αρνηθούμε αυτό, και βλέπουμε ότι αυτός ο ορισμός ικανοποιεί όλες τις απαιτήσεις. Παρέχει τη δυνατότητα να ξεχωρίσει ο άνθρωπος από μια σειρά άλλων όντων που δεν διαθέτουν τη δυνατότητα της συνειδητής πράξης και ταυτόχρονα να διαχωριστεί ανάλογα με το βαθμό συνειδητότητας των πράξεών του.

Χωρίς καμία υπερβολή μπορούμε να πούμε ότι όλες οι διαφορές που μας εντυπωσιάζουν ανάμεσα στους ανθρώπους μπορούν να αναχθούν στις διαφορές συνειδητότητας των πράξεών τους. Οι άνθρωποι μας φαίνονται τόσο διαφορετικοί ακριβώς επειδή οι πράξεις μερικών απ’ αυτούς είναι κατά τη γνώμη μας βαθιά συνειδητές, ενώ οι πράξεις άλλων είναι τόσο ασυνείδητες, πιο ασυνείδητες και από μιας πέτρας, η οποία αντιδρά τουλάχιστον σωστά στα εξωτερικά φαινόμενα. Το πρόβλημα περιπλέκεται από το γεγονός ότι ένας και ο αυτός άνθρωπος εκδηλώνει παράλληλα με αυτό που εμφανίζεται σε μας σαν πλήρως συνειδητές πράξεις θελήσεως, άλλες, τελείως ασυνείδητες μηχανικές αντιδράσεις ζώου.

Στην προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή, στην πολιτική, την επιστήμη, την τέχνη, τη φιλοσοφία και τη θρησκεία, όλα «συμβαίνουν», από την αρχή ως το τέλος, κανένας δεν μπορεί να «πράξει» οτιδήποτε.

Για να πράξει κανείς είναι απαραίτητος ένας πολύ υψηλός βαθμός της γνώσης και του είναι.

Ένας άνθρωπος που κοιμάται δεν μπορεί να «πράξει». Σ’ αυτόν, τα πάντα συμβαίνουν στον ύπνο. Εδώ δεν εννοούμε τον ύπνο με την κυριολεξία του οργανικού μας ύπνου, αλλά με την έννοια μιας κατάστασης συνειρμικής ύπαρξης. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να ξυπνήσει.

Ο Γκουρτζίεφ μιλά στους μαθητές του (Απόψεις από τον κόσμο του Πραγματικού)

Υπάρχουν άνθρωποι που πεινούν και διψούν για την αλήθεια. Αν εξετάσουν το προβλήματα της ζωής και είναι ειλικρινείς με τον εαυτό τους, σύντομα πείθονται πως δεν είναι δυνατό να ζουν όπως είχαν ζήσει και να είναι αυτό που ήταν μέχρι τώρα⋅ πως είναι βασικό να ξεφύγουν από αυτήν την κατάσταση και πως ένας άνθρωπος μπορεί να αναπτύξει τις κρυμμένες του ικανότητες και δυνάμεις μόνο καθαρίζοντας τη μηχανή του από τη βρωμιά που την έχει στομώσει κατά τη διάρκεια της ζωής του. Αλλά για να αναλάβει κατά λογικό τρόπο αυτό το καθάρισμα, πρέπει να δει τι χρειάζεται να καθαριστεί, που και πως⋅ αλλά το να δει αυτό το πράγμα από μόνος του, είναι σχεδόν αδύνατο. Για να δει κάτι τέτοιο πρέπει να κοιτάξει από τα έξω⋅ και για τούτο είναι αναγκαία η αμοιβαία βοήθεια.

Ο άνθρωπος τυφλώνεται όταν ταυτίζεται με τις διαθέσεις του, τα συναισθήματά του και τις σκέψεις του. Άραγε όμως περιορίζεται η εξάρτησή μας μόνο σ’ αυτά που μπορούμε να παρατηρήσουμε με την πρώτη ματιά; Αυτά τα πράγματα είναι τόσο ανάγλυφα που αναπόφευκτα τα βλέπουμε αμέσως. Καθώς ένας άνθρωπος γνωρίζει βαθμιαία τον εαυτό του, ανακαλύπτει συνεχώς νέα έκταση στη μηχανικότητά του - ας την ονομάσουμε αυτοματισμό - περιοχές όπου η θέλησή του, το «θέλω» του, δεν έχει καμία δύναμη, εκτάσεις που δεν υποτάσσονται σ’ αυτόν, τόσο μπλεγμένες και δυσδιάκριτες που του είναι αδύνατο να βρει το δρόμο του μέσα σ’ αυτές χωρίς τη βοήθεια και την έμπειρη καθοδήγηση κάποιου που γνωρίζει.

Με λίγα λόγια αυτή είναι η κατάσταση στη σφαίρα της αυτογνωσίας⋅ για να πράξεις πρέπει να γνωρίζεις⋅ αλλά για να γνωρίζεις πρέπει να ανακαλύψεις πώς να γνωρίζεις. Αυτό δεν μπορούμε να το βρούμε μόνοι μας.

Ο Γκουρτζίεφ μιλά στους μαθητές του (Απόψεις από τον κόσμο του Πραγματικού)

Η ζωή στην εποχή μας έχει γίνει τόσο σύνθετη ώστε ο άνθρωπος έχει παρεκκλίνει από τον αυθεντικό του τύπο - έναν τύπο που θα έπρεπε να είναι εξαρτημένος από το περιβάλλον του: τη χώρα που γεννήθηκε, το περιβάλλον μέσα στο οποίο ανατράφηκε και την κουλτούρα με την οποία γαλουχήθηκε. Αυτές οι συνθήκες θα έπρεπε να έχουν χαράξει το δρόμο της ανάπτυξης ενός ανθρώπου και το φυσιολογικό τύπο στον οποίο θα έπρεπε να έχει φτάσει. Ο πολιτισμός μας, όμως, με τα απεριόριστα μέσα επιρροής που διαθέτει και εφαρμόζει πάνω στον άνθρωπο, έχει σχεδόν καταστήσει αδύνατο γι’ αυτόν να ζει στις συνθήκες που θα του ήταν φυσιολογικές. Ενώ ο πολιτισμός από τη μια έχει ανοίξει στον άνθρωπο νέους ορίζοντες στη γνώση και στην επιστήμη και έχει βελτιώσει το υλικό επίπεδο της ζωής του, διευρύνοντας έτσι την αντίληψή του για τον κόσμο, από την άλλη αντί να τον ανυψώσει σε ένα υψηλότερο επίπεδο γύρω του, έχει καταφέρει να αναπτύξει μόνο συγκεκριμένες ικανότητες σε βάρος άλλων, μερικές από τις οποίες τις έχει καταστρέψει ολοκληρωτικά.

Ο πολιτισμός μας έχει απομακρύνει από τον άνθρωπο τις φυσικές και ουσιαστικές ποιότητες του κληρονομημένου τύπου του, αλλά δεν του έχει δώσει αυτό που χρειάζεται για την αρμονική ανάπτυξη ενός νέου τύπου. Έτσι ο πολιτισμός, αντί να παράγει έναν ατομικά ολοκληρωμένο άνθρωπο προσαρμοσμένο στη φύση και το περιβάλλον όπου ανακαλύπτει τον εαυτό του και το οποίο είναι ουσιαστικά υπεύθυνο για τη δημιουργία του, έχει δημιουργήσει ένα ον έξω από το στοιχείο του, ανίκανο να ζήσει μια ολοκληρωμένη ζωή, και ταυτόχρονα έναν άνθρωπο ξένο με αυτή την εσωτερική ζωή που δικαιωματικά του ανήκει.

C.S. Nott, Διδασκαλίες του Γκουρτζίεφ

Το ενδιαφέρον σου αιχμαλωτίζεται από κάτι καινούριο και ακαριαία - ξεχνάς αυτό που σε ενδιέφερε εξίσου την προηγούμενη στιγμή. Βαθμιαία το ενδιαφέρον σου σε προσκολλά στο καινούριο πράγμα σε τέτοια έκταση ώστε βουλιάζεις μέσα του από την κορφή ως τα νύχια⋅ ξαφνικά δεν έχεις πια ενδιαφέρον, έχεις εξαφανιστεί, έχεις υποδουλωθεί και διαλυθεί μέσα σ’ αυτό⋅ στην πραγματικότητα αυτό σε κατέχει, σε έχει υποδουλώσει και αυτή η προσκόλληση, αυτή η ικανότητα για υποδούλωση είναι, με διαφορετικές μεταμφιέσεις, μια ιδιότητα που έχουμε όλοι μας. Αυτό μας δεσμεύει και μας εμποδίζει να είμαστε ελεύθεροι. Με τον ίδιο τρόπο μας αφαιρεί τη δύναμή μας και το χρόνο μας, αφαιρώντας μας τη δυνατότητα να είμαστε αντικειμενικοί και ελεύθεροι - δύο ουσιαστικές ιδιότητες για όποιον αποφασίζει να ακολουθήσει το δρόμο της αυτογνωσίας.

Πρέπει να επιδιώκουμε την ελευθερία αν επιδιώκουμε την αυτογνωσία.

Τι άλλο μπορεί να επιτρέψει στον άνθρωπο να χρησιμοποιήσει το χρόνο του παραγωγικά στην αναζήτησή του, παρά η ελευθερία του από κάθε είδους προσκόλληση;

Αναρωτηθείτε - είστε ελεύθεροι; Πολλοί έχουν την τάση να απαντήσουν «ναι», αν είναι σχετικά ασφαλείς από υλική άποψη και δεν ανησυχούν για το αύριο, αν δεν εξαρτώνται από κανένα για το καθημερινό τους ή για την επιλογή των συνθηκών της ζωής τους.

Αλλά είναι αυτό ελευθερία; Μήπως είναι μόνο θέμα εξωτερικών συνθηκών;

Πείτε μου που είναι η ελευθερία όταν τα αντικείμενα και οι άλλοι εξουσιάζουν τον άνθρωπο σε τέτοια έκταση που ξεχνά τη διάθεσή του, τις εργασίες του και τον εαυτό του; Είναι δυνατό ένας άνθρωπος που υπόκειται σε τέτοιες εναλλαγές να έχει σοβαρότητα στην έρευνά του;

Καταλαβαίνετε τώρα καλύτερα πως ένας άνθρωπος δεν είναι απαραίτητα αυτό που φαίνεται ότι είναι, πως το πρόβλημα δε βρίσκεται στα εξωτερικά γεγονότα και τις περιστάσεις, αλλά στην εσωτερική δομή ενός ανθρώπου και στον τρόπο που αντιμετωπίζει αυτά τα γεγονότα.

Ο Γκουρτζίεφ μιλά στους μαθητές του (Απόψεις από τον κόσμο του Πραγματικού)

Ο άνθρωπος είναι προσκολλημένος στο καθετί στη ζωή του⋅ προσκολλημένος στη φαντασία του, προσκολλημένος στη βλακεία του, προσκολλημένος ακόμη και στα βάσανά του, ίσως περισσότερο στα βάσανά του παρά σε οτιδήποτε άλλο. Πρέπει να ελευθερωθεί απ’ αυτή την προσκόλληση. Η προσκόλληση σε πράγματα, η ταύτιση με πράγματα, διατηρούν μέσα του χίλια δυο άχρηστα εγώ. Αυτά τα εγώ πρέπει να πεθάνουν για να γεννηθεί το μεγάλο Εγώ. Αλλά πως μπορεί να τα κάνει κανείς να πεθάνουν; Δεν θέλουν να πεθάνουν. Σ’ αυτό το σημείο είναι που η δυνατότητα αφύπνισης έρχεται να βοηθήσει. Ξυπνάω σημαίνει αντιλαμβάνομαι τη μηδαμινότητά μου, δηλαδή αντιλαμβάνομαι την πλήρη και απόλυτη ανημποριά μου. Και δεν είναι αρκετό να το αντιλαμβανόμαστε φιλοσοφικά, με τα λόγια. Είναι ανάγκη να το αντιλαμβανόμαστε με σαφή, απλά και συγκεκριμένα γεγονότα, με τα δικά μας γεγονότα. Όταν ο άνθρωπος αρχίσει να γνωρίζει λίγο τον εαυτό του, θα δει μέσα του πολλά πράγματα που είναι βέβαιο πως θα του προκαλέσουν φρίκη. Όσο τον άνθρωπο δεν τον γεμίζει φρίκη ο εαυτός του, δεν γνωρίζει τίποτε για τον εαυτό του.

Βλέπει ένας άνθρωπος μέσα του κάτι που τον γεμίζει φρίκη. Αποφασίζει να απαλλαγεί απ’ αυτό, να το σταματήσει, να θέσει τέρμα σ’ αυτό. Αλλά όσες προσπάθειες κι αν κάνει, νιώθει πως δεν τα καταφέρνει, πως όλα παραμένουν όπως ήταν. Εδώ, θα δει την ανικανότητά του, την ανημποριά του και τη μηδαμινότητά του⋅ ή πάλι, όταν ο άνθρωπος αρχίσει να γνωρίζει τον εαυτό του, βλέπει ότι δεν έχει τίποτα δικό του, ότι δηλαδή όλα όσα θεωρούσε δικά του, οι απόψεις του, οι σκέψεις του, οι πεποιθήσεις του, τα γούστα του, οι συνήθειές του, ακόμη και τα σφάλματά του, οι αδυναμίες του, δεν είναι δικά του, αλλά ότι έχουν διαμορφωθεί ή με τη μίμηση ή τα δανείστηκε προκατασκευασμένα από κάπου. Όταν ο άνθρωπος το νιώσει αυτό, ίσως να νιώσει τη μηδαμινότητά του. Και νιώθοντας τη μηδαμινότητά του, θα ‘πρεπε να βλέπει τον εαυτό του όπως πραγματικά είναι, όχι για ένα δευτερόλεπτο, όχι για μια στιγμή, αλλά συνέχεια, χωρίς να το ξεχνάει ποτέ.

Π.Ν.Ουσπένσκι, Αναζητώντας τον Κόσμο του Θαυμαστού

Το μόνο που έχει σημασία είναι να εξακριβώσουμε τις ενδείξεις της εξέλιξης που αρχίζει και τις ενδείξεις της εξέλιξης που προχωρεί. Και αν θυμόμαστε την πλήρη αναλογία ανάμεσα στην ανθρωπότητα και στον άνθρωπο, δεν θα είναι δύσκολο να εξακριβώσουμε αν η ανθρωπότητα μπορεί να θεωρηθεί εξελισσόμενη.

Μπορούμε π.χ. να πούμε ότι τη ζωή την κυβερνάει μια ομάδα ενσυνείδητων ανθρώπων; Που είναι αυτοί; Ποιοι είναι αυτοί; Βλέπουμε ακριβώς το αντίθετο: ότι τη ζωή την κυβερνάνε οι λιγότερο ενσυνείδητοι, οι περισσότερο κοιμισμένοι.

Μπορούμε να πούμε ότι παρατηρούμε στη ζωή μια υπεροχή των καλύτερων, των υγιέστερων και των γενναιότερων στοιχείων; Κάθε άλλο. Αντίθετα, βλέπουμε να επικρατεί η κάθε είδους χυδαιότητα και ηλιθιότητα.

Μπορούμε να πούμε ότι παρατηρούνται στη ζωή τάσεις για ενότητα, για ενοποίηση; Όχι, βέβαια. Το μόνο που βλέπουμε είναι νέες διαιρέσεις, νέες εχθρότητες και νέες παρανοήσεις.

Στη σημερινή λοιπόν κατάσταση της ανθρωπότητας, δεν υπάρχει τίποτε που να δείχνει εξέλιξη που προχωρεί. Αντίθετα, όταν συγκρίνουμε την ανθρωπότητα με τον άνθρωπο, βλέπουμε πολύ καθαρά μια ανάπτυξη της προσωπικότητας σε βάρος της ουσίας, δηλαδή μια ανάπτυξη του τεχνητού, του ψεύτικου, του ξένου, σε βάρος του φυσικού, του πραγματικού, εκείνου που ανήκει σε μας.

Μαζί μ’ αυτά, βλέπουμε μια αύξηση του αυτοματισμού.

Ο σημερινός πολιτισμός έχει ανάγκη από αυτόματα. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι άνθρωποι χάνουν τις επίκτητες συνήθειες της ανεξαρτησίας τους και μετατρέπονται σε αυτόματα. Είναι αδύνατον να πει κανείς που βρίσκεται το τέλος σε όλα αυτά και πού η διέξοδος - ή αν υπάρχει τέλος και διέξοδος. Ένα μόνο είναι βέβαιο, ότι η σκλαβιά του ανθρώπου αυξάνει όλο και πιο πολύ. Ο άνθρωπος γίνεται ένας πρόθυμος σκλάβος. Δεν χρειάζεται πια αλυσσίδες. Αρχίζει να αγαπάει τη σκλαβιά του, να είναι περήφανος γι’ αυτήν. Κι αυτό, είναι το πιο τρομερό πράγμα που μπορεί να συμβεί σ’ έναν άνθρωπο.

Π.Ν.Ουσπένσκι, Αναζητώντας τον Κόσμο του Θαυμαστού

Η θυσία είναι απαραίτητη. Χωρίς θυσία, δεν επιτυγχάνεται τίποτε. Αλλά αν υπάρχει κάτι στον κόσμο που δεν καταλαβαίνουν οι άνθρωποι, αυτό είναι η ιδέα της θυσίας. Νομίζουν ότι πρέπει να θυσιάσουν κάτι που έχουν. Για παράδειγμα, είπα κάποτε ότι πρέπει να θυσιάσουν την “πίστη”, την “ηρεμία”, και την ”υγεία”. Αυτό το παίρνουν στην κυριολεξία του. Το θέμα όμως είναι ότι δεν έχουν ούτε πίστη, ούτε ηρεμία, ούτε υγεία. Όλες αυτές τις λέξεις πρέπει να τις βάζουμε σε εισαγωγικά. Ουσιαστικά, πρέπει να θυσιάσουν μόνο αυτό που φαντάζονται πως έχουν και που στην πραγματικότητα, δεν το έχουν. Πρέπει να θυσιάσουν τις φαντασιώσεις τους. Αλλά αυτό είναι δύσκολο, πολύ δύσκολο. Είναι πολύ πιο εύκολο να θυσιάσει κανείς αληθινά πράγματα.

Όταν ο άνθρωπος δεν παίζει έναν από τους συνηθισμένους του ρόλους, όταν δεν μπορεί να βρει έναν κατάλληλο ρόλο στο ρεπερτόριό του, νιώθει πως είναι γυμνός. Κρυώνει και ντρέπεται και θέλει να φύγει να μην τον βλέπει κανείς. Αλλά τίθεται το ερώτημα: Τι θέλει; Μια ήσυχη ζωή ή να εργαστεί πάνω στον εαυτό του; Αν θέλει μια ήρεμη ζωή, πρέπει βέβαια πρώτα απ’ όλα να μην μετακινηθεί από το ρεπερτόριό του. Στους συνηθισμένους του ρόλους, νιώθει άνετα και ήρεμα. Αλλά αν θέλει να εργαστεί πάνω στον εαυτό του, θα πρέπει να καταστρέψει την ηρεμία του. Δεν είναι δυνατόν να έχει και τα δύο. Ο άνθρωπος πρέπει να διαλέξει.

Φυσικά, αυτά για τα οποία μιλάμε μπορεί αρχικά να προκαλέσουν φόβο, και είναι αλήθεια ότι αυτός ο φόβος μπορεί να είναι πολύ ισχυρός, ωστόσο δεν είναι φόβος που προέρχεται από την ουσιαστική μας ύπαρξη. Αυτός ο φόβος προέρχεται από όλα αυτά που πρέπει να εγκαταλειφθούν, όλα εκείνα που θέλουν να μείνουν προσκολλημένα στις αυτόματες συνήθειες. Είναι αυτά τα ψεύτικα “Εγώ”, που ζουν μέσα μας, που νιώθουν να απειλούνται όταν αφυπνιζόμαστε ως προς την πραγματικότητα. Και ο φόβος που κρατάει σφιχτά αυτά τα “Εγώ” ξεσηκώνει την παρόρμηση να ξεφύγουμε από οτιδήποτε θα μπορούσε να φέρει αυτή την πραγματικότητα πιο κοντά.

Π. Ντ. Ουσπένσκι, Αναζητώντας τον Κόσμο του Θαυμαστού
Tcheslaw Tchekhovitch, Γκουρτζίεφ, ένας Δάσκαλος της Ζωής

Η εξέλιξη του ανθρώπου, μπορούμε να πούμε πως είναι η ανάπτυξη, μέσα του, όλων εκείνων των δυνάμεων και δυνατοτήτων που ποτέ δεν αναπτύσσονται μόνες τους, δηλαδή μηχανικά. Μόνο αυτό το είδος ανάπτυξης, μόνο αυτό το είδος εξέλιξης αποτελεί πραγματική εξέλιξη του ανθρώπου. Δεν υπάρχει, ούτε μπορεί να υπάρξει, κανένα άλλο είδος εξέλιξης.
(...)
     Η ανθρωπότητα ούτε προοδεύει, ούτε εξελίσσεται. Αυτό που μας φαίνεται πρόοδος ή εξέλιξη, είναι μια μερική τροποποίηση, που αμέσως μπορεί να αντισταθμιστεί από μια αντίστοιχη τροποποίηση προς την αντίθετη κατεύθυνση.
(...)
     Μιλώντας για εξέλιξη, είναι ανάγκη να καταλάβουμε από την αρχή κιόλας, ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχει μηχανική εξέλιξη. Η εξέλιξη του ανθρώπου είναι η εξέλιξη της συνείδητότητάς του. Και η "συνειδητότητα" δεν μπορεί να εξελιχθεί μη συνειδητά. Η εξέλιξη του ανθρώπου είναι η εξέλιξη της θέλησής του, και η "θέληση" δεν μπορεί να εξελιχθεί άθελα. Η εξέλιξη του ανθρώπου είναι η εξέλιξη της δύναμής του να πράττει, και το "πράττειν" δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα πραγμάτων που συμβαίνουν.
(...)
     Τα πάντα στον κόσμο, από τα ηλιακά συστήματα ως τον άνθρωπο, και από τον άνθρωπο ως το άτομο της ύλης, ή ανεβαίνουν ή κατεβαίνουν, ή εξελίσσοται ή εκφυλίζονται, ή αναπτύσσονται ή παρακμάζουν. Αλλά τίποτε δεν εξελίσσεται μηχανικά. Μόνο ο εκφυλισμός και η καταστροφή γίνονται μηχανικά. Ό,τι δεν μπορεί να εξελιχθεί συνειδητά, εκφυλίζεται.

Π. Ντ. Ουσπένσκι, Αναζητώντας τον Κόσμο του Θαυμαστού

Η ψευδαίσθηση της ενότητας

      Το μεγαλύτερο λάθος μας είναι να νομίζουμε ότι ο άνθρωπος είναι πάντοτε ένας και ο αυτός. Ο άνθρωπος δεν είναι ποτέ ο ίδιος για πολύ. Συνέχεια αλλάζει. Σπάνια παραμένει ο ίδιος, έστω και για μισή ώρα.
     Νομίζουμε ότι αν κάποιον τον λένε Ιβάν, είναι πάντοτε ο Ιβάν. Κάθε άλλο. Την μια στιγμή είναι ο Ιβάν, την άλλη ο Πέτρος και την παράλλη ο Νικόλας, ο Σέργιος, ο Ματθαίος, ο Σίμων. Και όλοι μας νομίζουμε πως είναι ο Ιβάν. Ξέρουμε πως ο Ιβάν δεν μπορεί να κάνει ορισμένα πράγματα. Δεν μπορεί, λόγου χάρη, να πει ψέματα. Τώρα, ανακαλύπτουμε ότι είπε ψέματα και η πράξη του αυτή μας ξαφνιάζει. Και πραγματικά, ο Ιβάν δεν μπορεί να πει ψέματα. Τα ψέματα τα είπε ο Νικόλας. Και όταν του παρουσιάζεται η ευκαιρία, ο Νικόλας δεν μπορεί να μη λέει ψέματα.
     Θα μείνετε κατάπληκτοι όταν αντιληφθείτε πόσοι τέτοιοι Ιβάν και Νικολήδες ζουν μέσα στον ίδιο άνθρωπο. (...) Αυτοί οι Ιβάν, οι Πέτροι και οι Νικολήδες, όλοι τους, ονομάζουν τον εαυτό τους "Εγώ". Θεωρούν δηλαδή τον εαυτό τους αφέντη και κανείς δεν θέλει να αναγνωρίσει τον άλλο. Ο καθένας τους γίνεται χαλίφης για μια ώρα, κάνει ό,τι θέλει χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τίποτε και, μετά, την πληρώνουν οι άλλοι. Και δεν υπάρχει καμιά τάξη ανάμεσά τους. Όποιος βρεθεί από πάνω γίνεται αφέντης. Μαστιγώνει τους πάντες, δεξιά και αριστερά, χωρίς να τον νοιάζει τίποτε. Αλλά την άλλη στιγμή, κάποιος άλλος αρπάζει το μαστίγιο και τον χτυπάει. Κι αυτό, συνεχίζεται σε όλη τη ζωή του ανθρώπου. Φανταστείτε μια χώρα όπου ο καθένας θα μπορούσε να γίνει βασιλιάς για πέντε λεπτά και σ' αυτά τα πέντε λεπτά να κάνει ό,τι θέλει σ' ολόκληρο το βασίλειο. Αυτή είναι η ζωή μας.

Π. Ντ. Ουσπένσκι, Αναζητώντας τον Κόσμο του Θαυμαστού

Ο σκοπός του ανθρώπου

      Η ελευθερία, η λύτρωση, αυτός πρέπει να είναι ο σκοπός του ανθρώπου. Να ελευθερωθεί, να λυτρωθεί από τη σκλαβιά - αυτό πρέπει να επιδιώκει ο άνθρωπος, όταν συνειδητοποιήσει έστω και λίγο τη θέση του. Δεν του μένει άλλη διέξοδος και τίποτε άλλο δεν είναι δυνατόν όσο παραμένει σκλάβος εσωτερικά και εξωτερικά. Αλλά δεν μπορεί να πάψει να είναι σκλάβος εξωτερικά όσο παραμένει σκλάβος εσωτερικά. Γι' αυτό, για να ελευθερωθεί, πρέπει να κατακτήσει την εσωτερική ελευθερία.
      Η πρώτη αιτία της εσωτερικής σκλαβιάς του ανθρώπου είναι η άγνοιά του και, πάνω απ' όλα, η άγνοια του εαυτού του. Αν δεν γνωρίσει τον εαυτό του, αν δεν καταλάβει το πώς δουλεύει η μηχανή του και τις διάφορες λειτουργίες της, ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι ελεύθερος, δεν μπορεί να κατευθύνει τον εαυτό του και θα παραμείνει πάντοτε σκλάβος και παιχνίδι των δυνάμεων που ενεργούν επάνω του.
      Να γιατί, σε όλες τις αρχαίες διδασκαλίες, η πρώτη απαίτηση στο ξεκίνημα του δρόμου για τη λύτρωση ήταν το "γνώθι σ' αυτόν".

Π. Ντ. Ουσπένσκι, Αναζητώντας τον Κόσμο του Θαυμαστού

Η Ποιοτική Διάσταση

    Η φύση και η ποιότητα της ανθρώπινης εμπειρίας προσδιορίζονται επακριβώς από τη θέση τους σε μια ανιούσα και κατιούσα κλίμακα ενεργειών διαφορετικής έντασης. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη κι αν η ζωή είναι στην πιο άξεστη μορφή της, υπάρχει μια διαδικασία μέσω της οποίας το τραχύ μπορεί να γίνει πιο εξευγενισμένο, κι αυτή η διαδικασία δεν συντελείται στην τύχη.
     (.) Μια αλήθεια αποκτά νόημα και βεβαιότητα μόνο αν την έχεις βάλει σε δοκιμασία, την έχεις ανακαλύψει εκ νέου και την έχεις αποδείξει βήμα προς βήμα μέσα από τη δική σου εμπειρία.
     Η Εργασία του Γκουρτζίεφ είναι μια σχολή με τη γνήσια έννοια της λέξης, μια αληθινή εσωτερική παράδοση.
     Η «παράδοση» έχει ένα διαφορετικό νόημα από τη στείρα προσήλωση στο παρελθόν. . Δεν μου ήταν δύσκολο να δεχτώ ότι μια παράδοση που έχει τραφεί με αποκαλύψεις αιώνων και έχει μορφοποιηθεί με πολύ κόπο, πρέπει να μελετάται και να γίνεται αποδεκτή με ταπεινότητα και άγνοια. Καθήκον του μαθητή είναι να ακούει και να μαθαίνει. Του προτείνεται ένας δρόμος, κι αυτός έχει το προνόμιο να είναι ελεύθερος να τον ακολουθήσει - όχι να κάνει κριτική και να επινοεί το δικό του μονοπάτι. Αυτό κατ' εξοχήν είναι το νόημα της μύησης.
     Το να ακολουθείς μια διαδικασία δεν σημαίνει μόνο να ακούς και να υπακούς πειθήνια. Δεν αρκεί ο παθητικός σεβασμός. Παθητικότητα και ενεργητικότητα είναι εξίσου αναγκαίες και αναφέρονται και οι δυο σε πολύ έντονες καταστάσεις οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με τη χονδροειδή αντίθεση που υπονοούν αυτές οι δυο λέξεις.
     Η γνήσια προσωπική αναζήτηση αρχίζει όταν συνειδητοποιήσει κανείς πως, για να κάνει την πορεία του αληθινή, δεν έχει άλλη επιλογή παρά να την ανακαλύψει εξαρχής βήμα προς βήμα, χωρίς να δέχεται τίποτα ως αληθές μέχρι να επαληθευτεί από τη δική του εμπειρία.
     Πρέπει να ξεκινήσω από το μηδέν, να αδειάσω ένα χώρο μέσα μου και να παλέψω με κόπο να ξαναχαράξω στο δικό μου οργανισμό ολόκληρο το ταξίδι του πρώτου αναζητητή που άνοιξε το δρόμο.

Πήτερ Μπρουκ

Ένα Μήνυμα Ελπίδας

     Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει μια τελείως φανταστική εικόνα όσον αφορά τον εαυτό του, την οποία κυρίως «χτίζει» με τη σκέψη του. Η εικόνα αυτή όμως ελάχιστη σχέση έχει με την πραγματικότητα, με αυτό δηλαδή που ο άνθρωπος πραγματικά είναι. Οι ιδέες λοιπόν που ανέπτυξε ο Γκουρτζίεφ στοχεύουν, αρχικά, στην αποδόμηση ακριβώς αυτής της φανταστικής εικόνας του εαυτού.
     Παρόλα αυτά, η διδασκαλία του Γκουρτζίεφ στηρίζεται σε μία βασική παραδοχή: η ατομική εξέλιξη του ανθρώπου είναι εφικτή. Από την αρχή, λοιπόν, το μήνυμα που μας μεταφέρει είναι ένα μήνυμα ελπίδας, ένα μήνυμα για τη δυνατότητα της ουσιαστικής ανάπτυξης του ανθρώπου, της πραγματικής ανάπτυξης των εν υπνώσει ιδιοτήτων του.
Μας λέει ότι η Φύση, από μόνη της, χωρίς τη συνειδητή συμμετοχή μας, αναπτύσσει τον κάθε άνθρωπο μέχρι ένα ορισμένο επίπεδο, που θα ονομάζαμε «νοήμον ζώο», μια και αυτό που ξεχωρίζει τους ανθρώπους από τα ζώα είναι η δύναμη της σκέψης.
     Λειτουργώντας σε αυτό το επίπεδο εξέλιξης οι άνθρωποι κάνουν πολέμους ή ειρήνη, συνάπτουν συμφωνίες, κλείνουν δουλειές, ερωτεύονται, δημιουργούν, γράφουν φιλοσοφία και ποίηση, κάνουν μεγάλες ανακαλύψεις, κυβερνούν χώρες κοκ. Όλοι όμως γνωρίζουμε ότι παρά την «εξέλιξη» και τα σπουδαία επιτεύγματά μας, ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι ένα «απέραντο φρενοκομείο».
     Ο Γκουρτζίεφ επισημαίνει ότι αν ένας άνθρωπος επιθυμεί να ξεπεράσει αυτή την κατάσταση και νιώθει την ανάγκη για μια ανάπτυξη πέρα από αυτό το επίπεδο, τότε αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν συμπεριλάβει στη διαδικασία ένα συνειδητό και νοήμον μέρος του εαυτού του.
     Αυτή η διαδικασία, που έχει ουσιαστικά να κάνει με την ανάπτυξη των εν υπνώσει δυνατοτήτων του, μπορεί να συγκριθεί με ένα ψυχολογικό ταξίδι που ξεκινάει πάντα από το σημείο στο οποίο βρίσκεται κανείς. Δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε από πουθενά αλλού.
     Το πρόβλημα όμως είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πού βρίσκονται. Ζουν σε έναν φανταστικό κόσμο σχετικά με τις ικανότητες που έχουν αναπτύξει στη ζωή τους. Αυτές οι φαντασιώσεις έχουν διεισδύσει πολύ βαθιά μέσα τους και έχουν γίνει αναπόσπαστο τμήμα του ψυχισμού τους επηρεάζοντας το σύνολο των λειτουργιών τους.

Στ. Ελμάζης

Η Ανθρώπινη Σκλαβιά

      Οι άνθρωποι ζουν μέσα στη σκλαβιά, αλλά για να καταλάβουμε την αιτία αυτής της σκλαβιάς, αρκεί να δούμε πώς ζουν οι άνθρωποι, τι αποτελεί το σκοπό της ύπαρξής τους, ποιο είναι το αντικείμενο των επιθυμιών τους, των παθών και των φιλοδοξιών τους, τι σκέφτονται, για ποια πράγματα μιλάνε, τι υπηρετούν και τι λατρεύουν.
     Σκεφτείτε πού ξοδεύονται τα λεφτά της πολιτισμένης ανθρωπότητας στην εποχή μας - ακόμη κι αν αφήσουμε κατά μέρος τον πόλεμο, που απαιτεί το υψηλότερο τίμημα και όπου συμμετέχουν ολόκληρα πλήθη. Αν σκεφτούμε για λίγο αυτά τα ζητήματα, γίνεται φανερό ότι η ανθρωπότητα, έτσι όπως είναι τώρα, με τα σημερινά της ενδιαφέροντα, δεν μπορεί να περιμένει τίποτε το διαφορετικό από αυτό που έχει.
     (.) Η ανθρωπότητα είναι η εικόνα του ανθρώπου. Μπορούμε να πούμε ότι παρατηρούμε στη ζωή μια υπεροχή των πιο υγιών στοιχείων; Αν συγκρίνουμε την ανθρωπότητα με έναν άνθρωπο βλέπουμε πολύ καθαρά την ανάπτυξη του ψεύτικου, του δήθεν, σε βάρος του φυσικού, του πραγματικού.
     (.) Ο σημερινός πολιτισμός έχει ανάγκη από αυτόματα. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι άνθρωποι χάνουν τις επίκτητες ιδιότητες της ανεξαρτησίας τους και μετατρέπονται σε αυτόματα, σε μηχανές.
     Είναι αδύνατον να πει κανείς πού βρίσκεται το τέλος σε όλα αυτά και πού η διέξοδος - ή αν υπάρχει τέλος και διέξοδος. Ένα μόνο είναι βέβαιο, ότι η σκλαβιά του ανθρώπου αυξάνει όλο και πιο πολύ. Ο άνθρωπος γίνεται ένας πρόθυμος σκλάβος. Δεν χρειάζεται πια αλυσίδες. Αρχίζει να αγαπάει τη σκλαβιά του, να είναι περήφανος γι' αυτήν. Κι αυτό είναι το πιο τρομερό πράγμα που μπορεί να συμβεί σε έναν άνθρωπο.

Γ. Ι. Γκουρτζίεφ

Γνώση και είναι

    Ο άνθρωπος αναπτύσσεται πάνω σε δύο γραμμές, τη γραμμή της γνώσης και την γραμμή του είναι. Στη σωστή εξέλιξη, η γραμμή της γνώσης και η γραμμή του «είναι» προχωρούν ταυτόχρονα και παράλληλα, βοηθώντας η μια την άλλη. Αλλά αν η γραμμή της γνώσης ξεπεράσει πολύ την γραμμή του «είναι», ή αν γραμμή του «είναι» ξεπεράσει την γραμμή της γνώσης, η ανάπτυξη του ανθρώπου δεν γίνεται ομαλά και αργά ή γρήγορα πρέπει να σταματήσει.
    Οι άνθρωποι καταλαβαίνουν τι θα πει «γνώση». Και αναγνωρίζουν ότι είναι δυνατόν να υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα γνώσης. Καταλαβαίνουν ότι η γνώση μπορεί να είναι κατώτερη ή ανώτερη, δηλαδή αυτής ή της άλλης ποιότητας. Αλλά δεν το καταλαβαίνουν αυτό, όταν πρόκειται για το «είναι». Γι' αυτούς «είναι» σημαίνει απλώς «ύπαρξη», που το αντίθετό της είναι η «ανυπαρξία». Δεν καταλαβαίνουν ότι το «είναι» ή η ύπαρξη, μπορεί να είναι διαφορετικών επιπέδων και κατηγοριών. Αυτό ακριβώς δεν αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι. Δεν καταλαβαίνουν ότι η γνώση εξαρτάται από το είναι. Και όχι μόνο δεν το καταλαβαίνουν, αλλά ούτε θέλουν να το καταλάβουν. Πιστεύεται, ιδιαίτερα στον Δυτικό πολιτισμό, ότι ένας άνθρωπος μπορεί να κατέχει μεγάλη γνώση, να είναι, λόγου χάρη, μεγάλος επιστήμονας, μεγάλος εφευρέτης, να προωθεί την επιστήμη και ταυτόχρονα, να είναι και να έχει το δικαίωμα να είναι μικροπρεπής, εγωιστής, στριμμένος, τσιγκούνης, φθονερός, ματαιόδοξος, αφελής και αφηρημένος. Πιστεύεται ότι ένας καθηγητής πρέπει πάντοτε να ξεχνάει κάπου την ομπρέλα του.
    Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του σύγχρονου ανθρώπου είναι η απουσία ενότητας μέσα του και, επίσης, το γεγονός ότι δεν έχει μέσα του ούτε ίχνος από εκείνες τις ιδιότητες που του αρέσει ιδιαίτερα να αποδίδει στον εαυτό του: «καθαρή συνειδητότητα», «ελεύθερη θέληση», ένα «μόνιμο Εγώ» και την «ικανότητα να πράττει». Μπορεί να ξαφνιαστείτε αν σας πω ότι το κύριο γνώρισμα του «είναι» του σύγχρονου ανθρώπου, που εξηγεί όλες τις άλλες ελλείψεις του, είναι ο ύπνος.

Απόσπασμα απο το "Αναζητώντας τον κόσμο του Θαυμαστού"

Π.Ν.Ουσπένσκι

Ο άνθρωπος δεν έχει ατομικό "Εγώ"

     Ο άνθρωπος δεν έχει μόνιμο και αμετάβλητο Εγώ. Κάθε σκέψη, κάθε διάθεση, κάθε επιθυμία, κάθε αίσθηση, λέει «εγώ». Και κάθε φορά, φαίνεται να θεωρούμε σαν δεδομένο ότι αυτό το «εγώ» ανήκει στο Σύνολο, σ' ολόκληρο τον άνθρωπο και ότι μια σκέψη, μια επιθυμία, μια αντιπάθεια, την εκφράζει αυτό το Σύνολο. Στην πραγματικότητα, αυτή η υπόθεση είναι τελείως αβάσιμη. Η κάθε σκέψη και η κάθε επιθυμία του ανθρώπου, εμφανίζεται και ζει τελείως ξεχωριστά και ανεξάρτητα από το Σύνολο. Και το Σύνολο ποτέ δεν εκφράζεται, για τον απλούστατο λόγο ότι, υπό την ιδιότητά του αυτή, έχει μόνο υλική υπόσταση, σαν ένα πράγμα, και υπάρχει αφηρημένα, σαν μία ιδέα. Ο άνθρωπος δεν έχει ατομικό Εγώ. Στη θέση του, υπάρχουν εκατοντάδες και χιλιάδες ξεχωριστά, μικρά εγώ, που τις περισσότερες φορές, δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, που ποτέ δεν έρχονται σε επαφή ή που αντίθετα, είναι εχθρικά μεταξύ τους, αποκλείουν το ένα το άλλο και είναι ασυμβίβαστα. Κάθε λεπτό, κάθε στιγμή, ο άνθρωπος λέει ή σκέφτεται «εγώ». Και κάθε φορά, το εγώ του είναι διαφορετικό. Μόλις τώρα ήταν μία σκέψη, λίγο μετά είναι μια επιθυμία, ύστερα μια αίσθηση, σε λίγο μια άλλη σκέψη, κι αυτό συνεχίζεται χωρίς τελειωμό.
     Η αλληλοδιαδοχή των εγώ, η αδιάκοπη και ολοφάνερη προσπάθειά τους για να επικρατήσουν, ρυθμίζεται από τυχαίες εξωτερικές επιδράσεις. Δεν υπάρχει τίποτα μέσα στον άνθρωπο ικανό να ελέγξει αυτή την αλλαγή των «εγώ», κυρίως γιατί ο άνθρωπος δεν την προσέχει, δεν την γνωρίζει. Ζει πάντοτε στο τελευταίο του εγώ.
Και κάθε ξεχωριστό, μικρό «εγώ» είναι σε θέση να ιδιοποιείται το όνομα του Συνόλου, να ενεργεί στο όνομα του Συνόλου, να συμφωνεί ή να διαφωνεί, να δίνει υποσχέσεις, να παίρνει αποφάσεις, που ένα άλλο εγώ ή το Σύνολο θα είναι υποχρεωμένο να εκτελέσει. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι οι άνθρωποι παίρνουν τόσο συχνά αποφάσεις και τις εκτελούν τόσο σπάνια.
     Αποτελεί τραγωδία του ανθρώπινου όντος, το ότι οποιοδήποτε ασήμαντο εγώ έχει το δικαίωμα να υπογράφει επιταγές και γραμμάτια, και ο άνθρωπος, δηλαδή το Σύνολο, είναι υποχρεωμένο να τα εξοφλεί. Έτσι, περνάμε ολόκληρη ζωή, εξοφλώντας τα γραμμάτια των μικρών, τυχαίων εγώ.

Π.Ν.Ουσπένσκι

Σχετικά με την Εργασία του Γκουρτζίεφ

 «Οι  δυνατότητες του  ανθρώπου είναι  πολύ  μεγάλες. Δεν  μπορείτε  καν  να φανταστείτε τι είναι  δυνατόν ένας
άνθρωπος να καταφέρει. Όμως ο  άνθρωπος κοιμάται και τίποτε δεν μπορεί να γίνει στον ύπνο. Στη συνειδητότητα
ενός   κοιμισμένου ανθρώπου,  οι ψευδαισθήσεις του,  τα ''όνειρά''  του είναι  ανακατεμένα  με την πραγματικότητα.
Ζει σε έναν υποκειμενικό κόσμο και δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτόν. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν μπορεί ποτέ
να κάνει χρήση όλων των δυνάμεων που κατέχει, όπως επίσης που ζει σε ένα τόσο μικρό μέρος του εαυτού του.»

                                                                                                                                                                   Γ. Ι. Γκουρτζίεφ

Η  διδασκαλία  του  Γκουρτζίεφ  ή  Εργασία (στον εαυτό) όπως έχει επικρατήσει  να λέγεται διεθνώς, συνεχίζεται να 
εφαρμόζεται  μέχρι  σήμερα  στην  αυθεντική της  μορφή  από  συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων σε  ολόκληρο τον 
κόσμο.Αποσκοπεί στην αφύπνιση του ανθρώπου -όσον αφορά  τον αληθινό του προορισμό- και στην  ανάπτυξη των 
κρυμμένων του δυνατοτήτων.
Για να ακολουθήσει  κανείς το δρόμο που προτείνει ο Γκουρτζίεφ, χρειάζεται να μην πιστεύει τίποτε μέχρι  να μπορεί 
να το  επιβεβαιώσει ο ίδιος με τη δική του άμεση  εμπειρία.Πρόκειται  για  έναν δρόμο μέσα στη ζωή, όπου τα πάντα 
(βαθμιαία, γιατί δεν μπορούν όλα να γίνουν αμέσως) πρέπει να τεθούν υπό ερώτηση:οι πεποιθήσεις που έχει κανείς,
 οι ιδέες, οι στάσεις του, και εν γένει όλη του η αντίληψη και άποψη για τη ζωή του ανθρώπου στη Γη.
Ο Γκουρτζίεφ αποτύπωσε τη διδασκαλία του σε τρεις μορφές:Ιδέες (γραπτά και προφορικά),Κινήσεις-Ιεροί Χοροί και
Μουσική.Κι αυτό γιατί,όλα τα μέρη που αποτελούν το ανθρώπινο ον,πρέπει να αγγιχτούν με το μοναδικό τρόπο, που 
είναι  κατάλληλος για  το  καθένα τους, προκειμένου  η προσδοκώμενη εσωτερική ανάπτυξη να είναι ολόπλευρη και 
αρμονική. 
Έτσι  ο  Γκουρτζίεφ  πρόσφερε  μια  ποικιλία  εσωτερικής  τροφής: ιδέες  για  το  νου, ειδικές  ασκήσεις και χορούς 
ταυτόχρονα για  το  νου  και  το  σώμα, και  μουσική  για  την  αφύπνιση  και  ορθή ανάπτυξη του  συναισθήματος,
με σκοπό  ο μαθητής-ακροατής  να έρθει σε πιο  στενή επαφή με την ουσιαστική του φύση, με  ένα  άλλο  ανώτερο 
επίπεδο.Αυτό το είδος ιερής ή αντικειμενικής μουσικής, ο Γκουρτζίεφ το ανακάλυψε σε  απομακρυσμένα μοναστήρια 
και αρχαίες εσωτερικές  σχολές  της Ανατολής.Κατάφερε να το μελετήσει και να το  μεταφέρει αργότερα στη Δύση,
όπου  με  τη  βοήθεια  του  σπουδαίου  Ρώσου  συνθέτη  και  μαθητή  του Τόμας ντε Χάρτμαν, έγινε κατορθωτό να 
καταγραφεί και να διασωθεί. 
Η  μουσική των Γκουρτζίεφ/ντε Χάρτμαν, όπως έχει μείνει να ονομάζεται μέχρι σήμερα,καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα 
ήχων,ρυθμών και παραδόσεων, το οποίο συντίθεται από τέσσερις μεγάλες κατηγορίες:
     1. Μουσική από τις Λαϊκές Παραδόσεις των Λαών της Ανατολής
     2. Μουσική των Σούφι, των Σαγίντ και των Δερβίσηδων
     3. Ιεροί Ύμνοι και Προσευχές από διάφορες Παραδόσεις
     4. Μουσική για τις Κινήσεις και τους Ιερούς Χορούς

Μια Νέα Ζωή

Οι  ιδέες είναι σαν ένα κάλεσμα, ένα  κάλεσμα προς έναν άλλο κόσμο, μια  φωνή που γνωρίζει και που μπορεί να μας 
δείξει το δρόμο.Αλλά ο μετασχηματισμός του ανθρώπινου όντος απαιτεί κάτι περισσότερο.Μπορεί να πραγματοποιηθεί 
μόνο  αν υπάρξει μια πραγματική συνάντηση ανάμεσα στη συνειδητή δύναμη  που κατέρχεται και στην ολοκληρωτική 
αφοσίωση που της ανταποκρίνεται. Αυτό επιφέρει την ένωση.
Τότε  μπορεί  να  εμφανιστεί  μια  νέα  ζωή μέσα  σε ένα  πλαίσιο από συνθήκες που μόνο  κάποιος ο οποίος διαθέτει 
αντικειμενική συνειδητότητα είναι σε θέση να δημιουργήσει και να αναπτύξει.
Όμως για να το καταλάβει κανείς αυτό, πρέπει να έχει περάσει μέσα από όλες τις φάσεις αυτής της ανάπτυξης.Χωρίς 
μια τέτοια εμπειρία και κατανόηση, η Εργασία θα χάσει την αποτελεσματικότητά της και οι συνθήκες  θα ερμηνευτούν
λανθασμένα. Δεν θα παρουσιαστούν την κατάλληλη στιγμή, οπότε οι καταστάσεις και οι προσπάθειες θα παραμείνουν 
στο επίπεδο της συνηθισμένης ζωής και θα επαναλαμβάνονται άσκοπα.

                                                                                                                                                               Ζαν ντε Σάλτσμαν